Veysel Eroğlu, GAP kitabı hakkında basın açıklamasında bulundu

Malum olduğu üzere geçtiğimiz hafta

• “Çoruh Nehrine Altın Gerdanlıklar” ve
• “Asırlık Mavi Rüya Konya Ovası Projesi”

isimli kitaplarımızı sizlerle paylaşmıştık.

Ondan önce de “Dicle’nin Gizli Hazinesi Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı” isimli eserimiz yayınlanmıştı.

Bugün de bir başka önemli eserimiz olan “Suyun Hayat Verdiği Topraklar Güneydoğu Anadolu Projesi” isimli kitabımızı sizlerle paylaşmak istiyorum. Tarihe bir not düşmek için bu önemli projelerin kitaplaştırılması gerektiği kanaatindeyim.

GAP’ta takriben 20 yıl fiilen hizmet vermiş biri olarak hem projeyi çok iyi biliyor olmam hem de çok sayıda hatıram olması sebebiyle bu birikimimi kitap haline getirmek istedim.

Cumhuriyetimizin 100. Kuruluş yılını kutladığımız bu sene özellikle gençlerimizin bu ülkenin neleri başarabildiğini bilmesi için bu kitabı çok önemli görüyorum.

Genç kardeşlerimiz Dünya’nın sayılı kalkınma ve refah projelerinden biri olan GAP’ı nasıl hayata geçirdiğimizi bilmelidir. İlk incelemeleri 1935-1936 yıllarına dayanan GAP, ülkemizin en önemli kalkınma projelerinden biridir.

Türkiye’nin en büyük projesi olan GAP, Fırat ve Dicle Nehirlerinin yukarı kısımları ile bunlar arasında uzanan ovaları kapsamakta ve 74.000 km2'lik bir alana yayılmaktadır.

Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerini kapsayan bir projedir.

GAP;

• Türkiye yüzölçümünün % 10’unu,
• Hidroelektrik enerji potansiyelinin %16’sını ve
• Zirai potansiyelinin de % 21’ini teşkil etmektedir.

Türkiye’nin uluslararası markası haline gelen GAP; 7’si Fırat, 6’sı Dicle Nehri üzerinde sulama ve enerji maksatlı 13 adet büyük projeden meydana gelmektedir.

Projenin en önemli kısmını hiç şüphesiz sulama projeleri oluşturmaktadır. GAP muhtevasındaki teknik ve ekonomik olarak sulanabilir arazi miktarı toplam 1 milyon 58 bin hektardır.

GAP’ın en önemli iki su kaynağı Fırat ve Dicle nehirleridir.

• Fırat Nehrinin sınırlarımız içindeki toplam yıllık su potansiyeli 32 milyar m3,
• Dicle Nehrinin ise 21 milyar m3’tür.
• Ülkemizde 25 havzanın toplam su potansiyeli 186 milyar m3 olup, bu suyun %30’u GAP bölgesindedir.

Dünya’nın sayılı projelerinden olan GAP ile bölgenin münbit toprakları suyla buluşmakta, sulu ziraat vasıtasıyla başta bölge insanı olmak üzere bütün Türkiye kalkınmaktadır.

Bölgenin kalkınması, vatandaşların refah seviyelerinin yükseltilmesi, işsizliğin azaltılması, terör hadiselerinin azaltılması adına bölgenin makûs talihini değiştiren Güneydoğu Anadolu Projesi, her yönüyle ülkemizin olmazsa olmaz projelerinden biridir.

2002 yılına kadar bazı çalışmalar yapılmış, bazı projeler hayata geçirilmiş olmasına rağmen en büyük çalışmalar 2002 yılından sonra başlamıştır.

Özellikle Sayın Cumhurbaşkanımızın Başbakanlığı döneminde 27 Mayıs 2008 tarihinde Diyarbakır’da ilan edilen GAP Eylem Planı ile projelere ayrılan ödenekler arttırılmış ve inşaat çalışmaları hızlanmıştır.

Sayın Cumhurbaşkanımız orada yaptığı konuşmada projeyi “Yüzyılın en büyük kardeşlik projesi” olarak tanımlamıştır.

GAP’A 700 MİLYARLIK YATIRIM

Hükümetimiz tarafından son 21 yılda GAP’a 700 Milyar TL’lik muazzam bir yatırım gerçekleştirilmiştir.

Bu yatırımın 100 Milyar TL’sini su yatırımları teşkil etmektedir.

Son derece fizibil bir proje olan GAP’ın;

• Sulama faydası 2,2 milyar $, 
• Enerji faydası 4 milyar $,
• İçmesuyu faydası 550 milyon $ olmak üzere
• Milli Ekonomiye yıllık katkısı toplam 6,750 milyar $ olacaktır.
• Ayrıca 1 milyon 270 bin kişiye istihdam imkânı sağlanacaktır.

GAP’ta Sulamalar

2002 yılında GAP’ta sulanan alanların toplamı 198.854 hektar yani toplam sulanacak alanın sadece %19’u kadardı.

GAP Eylem Planları ile sulamalarda yapılan seferberlik neticesinde GAP’ta sulanan alanlar 2023 yılında 633.984 hektara yükseltilmiştir. Böylece GAP Eylem Planında yer alan sulama projelerinde %60 nispetinde gerçekleşme sağlanmıştır.

Kalan %40’lık sulama alanını da faaliyete geçirmek için hummalı çalışmalar devam etmektedir. Proje kapsamında hâlihazırda 125.000 hektar arazide inşaat çalışmaları devam etmektedir. 300.000 hektar arazide ise proje çalışmaları tamamlanmıştır.

Bazı Önemli Sulama Projeleri;

Suruç Projesi

Suruç Tüneli Dünya’nın 5. en uzun sulama tünelidir. Suruç Ovası Pompaj Sulaması Projesi’nin kalbi olan Suruç Tüneli, toplam 17.185 metre uzunluğunda, 7,8 metre kazı çapında ve 7 metre iç çapında olup, saniyede 90 m3 suyu ovaya ulaştırmaktadır.

Suruç ilçe merkezi ve 201 yerleşim yerine ait toplam 950.970 dekar arazinin sulanmasını kapsamaktadır. Projenin yüzde 60 olan 562.950 dekar arazinin şebekesi tamamlanarak sulamaya açılmıştır.

Şanlıurfa-Mardin Ana Kanalı

Toplam uzunluğu 221 km olan ve üç kısım halinde inşa ettiğimiz bu kanal, Dünya’nın sayılı projelerinden biridir.

Şanlıurfa-Mardin Ana Kanalı, 161 km’lik Süveyş Kanalından daha uzundur. Şanlıurfa-Mardin Ana Kanalının debisi 200 m3/s olup, bu değer Kızılırmak Nehrinin Mart ayı debisine eşittir. Yani inşa ettiğimiz ana kanal sun’i bir nehirdir. Ana kanalın boş halinde içerisine yan yana 7 iş kamyonu sığmaktadır.

GAP’ta Enerji Projeleri

Türkiye’nin hidroelektrik enerji potansiyelinin %21’i GAP kapsamında yer almaktadır.

GAP enerji projeleri çerçevesinde, Fırat ve Dicle nehirleri ile yan kolları üzerinde 22 baraj ve 17 hidroelektrik santral projesi inşa edilerek, 7.392 MW kurulu güç ile yılda 27 milyar kWh enerji üretilmesi planlanmıştır. GAP enerji projelerinin gerçekleşme oranı %91’dir.

Proje kapsamında yer alan ve inşaatı tamamlanan Karakaya, Atatürk, Birecik, Karkamış, Batman, Kralkızı, Dicle ve en son Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajlarında elektrik üretilmektedir.

Plan ve projelerinden inşaatına kadar, bütün safhalarını bizzat takip ettiğim Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı, 1.200 MW kurulu gücünde olan 6 türbinden meydana gelmektedir.

Barajın yıllık enerji üretimi 4 milyar 120 milyon kWh’tir. GAP’ın en önemli enerji projelerinden biri olup 2022 yılı verilerine göre ülkemizin enerji ihtiyacının %5’ini tek başına karşılamaktadır.

Bu güzide tesis enerji üretmeye başladığı andan Mayıs 2023 tarihine kadar toplam 6,3 Milyar kWh enerji üreterek, milli ekonomiye yaklaşık 18 milyar TL katkı sağlamıştır.

GAP’ta İçmesuyu Projeleri

GAP muhtevasındaki 9 il ve pek çok ilçede içmesuyu temini hususunda çok önemli projeler tamamlanmıştır.

GAP kapsamında bulunan Diyarbakır, Adıyaman, Şanlıurfa, Gaziantep, Kilis, Mardin ve İlçeleri, Şırnak ve İdil ilçesi ile Siirt ve ilçelerinde DSİ tarafından tamamlanan tesislerle bugüne kadar toplam yıllık 860 milyon m³ içmesuyu temin edilerek Bölgedeki illerin uzun vadeli ihtiyaçları karşılanmıştır.

GAP’ta sulama projelerinin yanında ormancılık, milli park ve meteoroloji alnında da çok önemli çalışmalar yapılmıştır.

2003 yılı öncesi dönemde bölgede yıllık ortalama dikilen fidan sayısı 1,7 milyon adet iken, 2003-2022 yılları arasında GAP bölgesine yıllık ortalama 11 milyon adet fidan dikilmiştir.

Bölgede bulunan 9 ilde toplam takriben 231 milyon adet fidan toprakla buluşturulmuştur.

Bölgede ormancılığı geliştirmek ve yeşil alan miktarını arttırmak için çok önemli çalışmalar yapılmıştır. GAP kapsamında bulunan 9 ilde toplam 26 bal ormanı tesis edilerek arıcılık ve bal üretimi teşvik edilmiştir.

Ayrıca orman köylerinde yaşayan toplam 14.650 aileye toplam 575 milyon TL ferdi kredi ve hibe desteği sağlanmıştır. 5000 Köye 5000 Orman projesi kapsamında 528 köyde gelir getirici ormanlar tesis edilerek vatandaşlara ilave gelir kaynağı oluşturulmuştur.

Vatandaşlarımızın rahat nefes alacakları alanlar oluşturmak için bölgede 31 mesire yeri tesis edilmiş, 2 milli park ve 14 tabiat parkı ile tabiat turizmine önemli katkı sağlanmıştır.

GAP bölgesi zirai faaliyetlerin yoğun olduğu bir bölge olması sebebiyle bütün il ve ilçelere otomatik meteoroloji gözlem istasyonu (OMGİ) kurulmuştur. 9 ilde toplam 121 adet OMGİ kurulmuştur. Bölgede bulunan 8 havaalanına, havaalanı otomatik meteoroloji gözlem istasyonu kurulmuştur. Şanlıurfa ve Gaziantep’e meteoroloji radarı kurulmuştur.

GAP Projesinin başta bölge illeri olmak üzere ülkemize hayırlı olmasını temenni ediyorum.

Su Gibi Aziz Olunuz…